Naar aanleiding van dit boek, heb ik een gesprek aangegaan met mijn veertienjarige zoon om eens uit zijn mond te horen hoe zijn houding is tegenover leerkrachten in het algemeen, en een goede leerkracht met autoriteit in het bijzonder. Natuurlijk wordt zijn mening gekleurd door de opvoeding die hij gekregen heeft. Hier in huis heerst er een mix van traditionele en nieuwe autoriteit. Over zaken zoals orde en netheid in huis is er geen ruimte voor eigen inbreng van de kinderen: de wil van de ouders is wet. Er is dus het idee van macht dat hier overheerst. Bij het uithalen van kattenkwaad en het uitvoeren van strafwerk, kiezen we de weg van de nieuwe autoriteit. We gaan zoonlief zeker aanspreken als we via Smartschool op de hoogte worden gebracht van een paar misstappen met gevolgen. Een beschuldigende vinger gaat er echter niet zijn. Er is altijd eerst ruimte om beide kanten van het verhaal te horen en de bijhorende motivatie (!). Het ook steeds om een gesprek onder vier ogen. Zijn andere broers worden vriendelijk verzocht om de ruimte te verlaten. De straf wordt echter uitgezeten en een begeleidend schrijven naar de school volgt steeds van mijn kant. Zonder dat ik me er bewust van was, is de nieuwe autoriteit in ons huishouden geslopen. Het feit dat mijn echtgenoot al jaren managementervaring achter de kiezen heeft, zal waarschijnlijk een verklaring zijn. Mijn zoons visie over een goede leerkracht is een volwassene die structuur geeft aan zijn lessen vanaf het moment dat hij/zij het klaslokaal betreedt … Ontbreekt dit, dan ontbreekt ook zijn respect voor die leerkracht, helaas… Gelukkig is dit laatste eerder uitzondering dan regel.

 

Maar hoe dit dan toepassen in mijn toekomstige onderwijsfunctie? De geweldloze visie van Omer vraagt een enorm groot engagement en betrokkenheid van de leerkracht. Waakzame zorg en geweldloos verzet worden in het boek zeer goed in de kijker gezet. Ik heb vooral de drie hoofdstukken rond de aanwezigheid en het toezicht op school, de openbaarheid en de herstelmaatregelen, plus het betrekken van de leerlingen in strijd tegen het geweld met bijzonder veel interesse gelezen. De voorbeelden maken het verwerken van de theorie veel meer visueel en actueler. Alhoewel ik het voorbeeld van de vermoorde Braziliaanse schooldirectrice een erg jammerlijk voorbeeld vond (p. 192-193).

 

Een leerkracht maakt deel uit van een netwerk om de leerling zo goed mogelijk te begeleiden. De leerling heeft de aanwezigheid én betrokkenheid van de leerkracht nodig om zo goed mogelijk te kunnen functioneren. Niet elke leerling heeft een goed netwerk waar hij thuis op kan terugvallen en daar kan de leerkracht dan een helpende hand aanbieden. Maar los daarvan is het als leerkracht belangrijk om het hoofd koel te houden en het geduld te bewaren. Ik zal werken met jonge kinderen die het merendeel van hun puberteit tussen de schoolpoorten meemaken. Daar horen krokodillentranen, jaloezie, liefdesverdriet en stapelverliefde blikken, koppige uitlaten en energieke woede-uitbarstingen bij… Dus als leerkracht moet je leren om dat te plaatsen. Maar het boek leert me ook dat de fysieke aanwezigheid van de leerkracht onontbeerlijk is. Rondwandelen in de klas om de leerlingen alert te houden of hun vragen te beantwoorden is daar een goed voorbeeld van.

 

Waar de moeilijkheid ligt, zal het vermijden van escalatie en het nemen van tijd voor verzoening zijn. Het draait immers niet alleen om de relatie tussen leerkracht en leerling, maar er moet ook gekeken worden naar het groter geheel. Hoe gaat de vriendenkliek en de rest van de klas om met een uit de hand gelopen situatie? En hoe betrek je daar ouders, directie en andere leerlingen mee? Hoe zorg je ervoor dat de rust weerkeert en de situatie verbetert? In het boek geeft Omer het voorbeeld van rollenspel in de klas om pestgedrag aan te kaarten. Ik heb dit gelezen met verwondering. De voorgesteld aanpak is enorm intensief. Het lijkt me ideaal om eens uit te testen op een bezinning. Het aankaarten van het naar de school halen van ouders die bijspringen als hun kinderen uit de bocht zijn gegaan, daar had ik evenwel nog nooit van gehoord. Dit speelt allemaal in op het netwerk waar de leerling door gedragen wordt. Ikzelf heb nog nooit een dergelijk verhaal gehoord hier in Brugge. Hoe krijg je ouders zover om hun werk even ‘on hold’ te zetten en mee te draaien in de school van zoon of dochterlief?

 

Ik kan me wel voorbeelden herinneren waar er gebruik is gemaakt van openbaarheid, maar telkens maar tot op bepaalde hoogte. Ik denk dat de principes van de nieuwe autoriteit wel aanvaard zijn, maar de volledige uitvoering ervan is een ander paar mouwen. Toen diezelfde zoon van mij in het eerste middelbaar zat, hebben alle ouders eens een mailing gekregen van de school om een geval van sexting aan te kaarten. Er zijn geen namen genoemd. Toen vond ik dat een beetje vreemd om die mail te lezen. Nu snap ik de reden hierachter. Ik krijg echter wel het gevoel dat de verdere stappen ontbraken, maar dat zal ik nooit weten, want als ouders is dit het enige wat we daarover te horen krijgen. Of er al dan niet herstelmaatregelen ondernomen zijn? Geen idee. Nu, twee jaar later, heeft mijn zoon mij eens de versie van de leerlingen laten horen over dit spijtig voorval … Een schorsing is onder meer gebeurd, maar of de overtreders effectief lessen hieruit getrokken hebben, of ze excuses hebben aangeboden, weet ik niet.

 

Wat ik afleid voor mezelf? De keuze voor een school om les te geven moet een overwogen beslissing zijn die niet louter afhangt van het aantal lesuren dat je toegewezen krijgt, maar ook van het breder plaatje wat schoolbetrokkkenheid betreft. Helaas denk ik dat een beginnende leerkracht niet altijd de keuze en het inzicht zal hebben om te zien of de visies van het schoolteam overeenkomen met die van jezelf. Het contact met de directeur en het buikgevoel zullen het lot bepalen … Van de ander kant het nobel gevoel om te kunnen  meehelpen om deze theorie van nieuwe autoriteit mee (verder) op de rails te krijgen, is ook een boeiende uitdaging: wat er niet is, kan er wel komen ...