Werkpunten:

1. Hoe baken je af? Als leerkracht ben je geen ouder, maar wel iemand die ze moeten kunnen vertrouwen als er een probleem is.
2. Hoe krijg ik orde en stilte in de klas bij de start van het lesuur, zonder stemverheffing?
3. Hoe breng ik op niet-autoritaire manier en zonder dat de leerlingen het merken regels over beleefdheid en orde over?

Voor mij valt de rol van opvoeder een beetje samen met mijn moederrol. Dit klinkt als een contradictie, aangezien je als leerkracht toch altijd een zeker afstand moet bewaren. Ik haal er echter het voordeel uit dat ik zelf twee pubers in huis heb. Bepaalde gestes, bepaalde grapjes heb ik al zien passeren op het thuisfront.

Tijdens mijn stage in OLVO Oostende heb ik op 18 november 2019 een gesprek gehad met de leerlingbegeleider, mevrouw An Lootens. Zij ziet haar rol als opvoedster vertaald in haar functie als studiemeester. Voor haar is kordaat optreden de beste manier om leerlingen de regels te laten toepassen. Als de leerlingen voelen dat er een structuur zit in die kordaatheid, gaan ze ook spontaan je aanspreken als leerlingen met iets zitten. Door de unieke studiesessies op school, is het voor de leerkrachten gemakkelijker om aan het begin van het eerste uur in de voor- en namiddag orde en stilte te krijgen in de klas.

“Onze leerlingen volgen in de voor- en namiddag 10 minuten verplichte studie. Deze tijd gebruiken de leerlingen om hun boekentas te maken, een kleine opdracht af te werken, een les te herhalen of voor te bereiden. Hier komt men tot rust zodat men nadien op een rustige manier de les kan aanvatten. Zo leren leerlingen ook gedisciplineerd te werken, dit onder begeleiding van hun studiemeester.”[1]

Tien dagen later heb ik dan een intensief gesprek gehad met de graadcoördinator van de eerste graad, mevrouw Ann Gorissen. Mevrouw Gorissen is naast graadcoördinator ook leerkracht godsdienst en opvoeder. Ook haar heb ik mijn werkpunten voorgelegd. Eigenlijk hangen mijn drie werkpunten erg aan elkaar. Als de klas stil is, en de leerlingen luisteren, dan heb je automatisch ook geen hinderende voorvallen van wanorde. Ook zij benadrukt het belang van die studiesessies op het College van Oostende. Ze geeft ook toe dat haar deur altijd openstaat voor leerlingen. Enkele leerlingen hebben daar al gebruik van gemaakt. De achtergrond van de leerlingen in Oostende is heel uiteenlopend. Er zijn daar bijvoorbeeld kinderen met Poolse of Russische ouders waarvan sommigen al een paar jaar hun éne ouder niet meer gezien hebben, omdat deze in het land van origine aan het werk is. Dat maakt dat een gesprek onder vier ogen met een leerkracht af en toe wel welkom is.

Tijdens mijn novemberlessen bij mevrouw Van Hyfte (Frans) viel het me op dat haar klassen enorm gedisciplineerd verlopen. Van bij binnenkomst is er daar een serene sfeer. Mevrouw heeft me uitgelegd dat zij aan het begin van het schooljaar de teugels er strak houdt om dan tegen november wat te kunnen loslaten. Ik merk ook dat ze erg snel tussenkomt als ze merkt dat er afleiding is in de klas. Door dit toedoen, is er weinig speelruimte voor heibel. Als er dan toch eens naar een ander lokaal wordt gegaan, treedt ze eveneens streng op, zonder haar stem te verheffen. Haar lichaamstaal spreekt voor zich. De drie leerlingen die later arriveerden, werden gedwongen om een drietal minuten te wachten alvorens het lokaal te betreden. Dit maakte enerzijds dat die leerlingen hun spullen ook op het gemak konden klaarleggen en dat de andere leerlingen niet gestoord werden tijdens BZW. De betrokken leerlingen werden kort even apart toegesproken en konden dan eveneens aan de slag gaan. Dit alles verliep zonder incidenten.

Een van de klassen van mevrouw Van Hyfte was tevens ook de klas waar zij klastitularis was. Na de les heeft ze op een bepaald moment ruim de tijd genomen om twee meisjes hun relaas te laten doen over een voorval wat hun dwarszat. De leerkracht en de leerlingen stonden alle drie recht en naar elkaar gekeerd. Je zag dat dit voorval de leerlingen hoog zat, maar ook dat de leerkracht de moeite deed om hen te laten uitpraten en hen enkele gerichte vragen te stellen. Ondertussen had de leerkracht ook de andere leerlingen aangemaand om het lokaal te verlaten en de leerlingen van de volgende les moesten even in de gang wachten. Zo kregen de leerlingen duidelijk het gevoel dat er tijd en ruimte was voor een gesprek. Op het einde gaf de klastitularis ook aan dat er een vervolggesprek zou komen. Op die manier toonde mevrouw Van Hyfte wel betrokkenheid, zonder al te persoonlijk te worden.

Er was wel een verschil merkbaar met de lessen van meneer Volckaert (Nederlands) die op een veel lossere manier verliepen. Toch heb ik hier ook kunnen vaststellen dat de leerlingen heel goed binnen de lijntjes liepen, alvast wat de eerste graad betrof. Meneer Volckaert geeft ook les aan de vierdejaars. De klas van het vierde jaar moderne had vlak voor het herfstverlof een groepsgesprek gehad met de directeur. Een gevolg was dat er waren twee leerlingen uit de klas (en de school) verdwenen waren: eentje wegens het inslaan van een andere studierichting, een andere wegens ongepast gedrag. In deze klas was het voor enkele leerkrachten bijzonder moeilijk om te werken. Je zag ook dat er al spanning was van bij de start van de les. De tolerantiegraad voor grappen en grollen lag bijzonder laag. Ik heb hier gezien dat de start van een les erg belangrijk is: de toon wordt gezet.

In mijn eigen lessen in het tweede jaar (12/11/2019) heeft mijn vakmentor Nederlands geschreven dat ik goed op het niveau van de leerling zit en dat ik hierdoor ook de klas meekrijg in mijn verhaal. Ik weet dat dit één van mijn sterkere punten is. Twee dagen later, tijdens de les voor de vierdejaars, merk ik dat ik kordater zal moeten optreden omdat er leerlingen vooraan aan het praten zijn, en de rest van de klas afleiden. Ik had voor de les Nederlands verschillende gedichtenbundels mee. In deze klas leidde dat echter te veel de aandacht af. Enkele dagen later heb ik dan één van die rumoerige kinderen als mijn assistent aangeduid om een schema neer te pennen op het schoolbord. Door die storende factor te laten meehelpen, geef ik hem zelf een actieve rol en kon zijn buurvrouw zich niet meer beroepen op haar praatmakker.

Voor mijn tweede stage, was ik te gast bij het VHSI te Brugge. Dit is mijn eerste ervaring geweest met een bso-klas. Door de opmerkingen in november, wist ik dat het voor mij belangrijk is om kordaat en kort op de bal te spelen. Op voorhand had ik al gevraagd om de klaslijst en de bijhorende foto’s te bekomen via de stagecoördinatoren, meneer Vanderlinden en meneer Traen. Ik ben blij dat ik op die manier al enige kennis heb over hoe de klas in elkaar zat. Per mail hadden beide leerkrachten me ook al een kleine indicatie gegeven van waar er eventueel problemen zaten in de klassen:

• 3 0ffice – mail meneer Vanderlinden op 5 februari 2020:

“Als bijlage vindt u de klaslijst. Er zijn 13 leerlingen, waarvan S. voorlopig nog niet aanwezig is in de klas en R. wordt mogelijk (tijdelijk) uitgesloten.

1. is een heel moeilijk geval. Hij werkt momenteel met een opvolgkaart.

Hierbij de mail die we ontvingen van de leerlingenbegeleiding:

Beste collega's 

Na overleg met de ondersteuner en Tiny zouden we graag een volgkaart invoeren voor M. Op die manier wordt het zichtbaar voor de ouders, M. en het CLB wat er juist goed en wat er juist fout loopt. Hij zou dat elke les moeten bij hebben en afgeven aan jullie.

Indien het goed is mogen jullie een handtekening zetten, indien het niet goed is mogen jullie een streepje zetten. 

Bedankt alvast voor jullie medewerking! 

Groetjes 

Selena”

• 4O – mail meneer Traen – 8 februari 2020:

“Beste Mejuffrouw Frederix

Hierbij de gevraagde informatie : 

- er zijn 14 leerlingen in deze klas

- klaslijst 4O: 

1. Boëlle 
2. Camilo
3. Liesbeth
4. Yaro
5. Lara
6. Esther
7. Axel
8. Brooklyn
9. Hamza
10. Mara
11. Thijs
12. Ferre
13. Laura-Lynn
14. Aalyssia

- 4O is de afkorting van 4 office, de officiële naam is 4 kantoor, B.S.O.

- bijzondere noden:  is een leerling die voor de eerste keer Frans heeft, leerlingen met dyslexie, dysfasie, dysorthografie en dyscalculie”

Maar voor ik de klassen kan ontmoeten kreeg ik de kans om een klassenraad mee te maken op 17 februari 2020. In de bijlage vindt u een schema van de klassenraden voor die dag. Meneer Vanderlinden heeft me hier onder zijn hoede genomen. Waren er voor de meeste klassen gemiddeld drie leerkrachten aanwezig, dan heb ik er voor mijn klas van het derde jaar meteen elf (!) zien passeren. De toon was gezet! Je wilt dan wel onbevooroordeeld starten, maar van de andere kant telt een gewaarschuwd man voor twee. Ik heb liever al een idee, alhoewel ik ervan overtuigd ben dat je elke klas met een propere lei moet benaderen voor het allereerste contact. Ik heb dat dan ook gedaan/proberen te doen. Maar nu terug naar de klassenraad. Het is vooral klas 3O die wat meer tijd in beslag neemt. De klastitularis stipuleert eerst dat er een afspraak is met de klas om alle smartphones en agenda’s vooraan te leggen aan het begin van de les. Dit is zo ook al doorgepraat met de leerlingen, maar is een goede herhaling voor de aanwezige leerkrachten. Ik merk dat die boodschap niet vergeten is door de leerlingen. Het is inderdaad een drukke klas. Ze zijn misschien ‘maar’ met twaalf, maar het geheel van de klas geeft mij het gevoel dat je hier als leerkracht moet binnenkomen en er staan.

Door Covid-19 heb ik enkel mijn participatie- en observatiestage hier kunnen doen. Ik heb het geluk gehad om drie totaal verschillende leerkrachten (Nederlands: de heren Vanderlinden en Raes – Frans: de heer Traen) aan het werk te zien, met een heel uiteenlopende stijl. Meneer Vanderlinden geeft heel gestructureerd les. De jongeren weten wat hij van hen verwacht. Hij heeft dan ook geen problemen met de klas. De heer Raes is een jonge leerkracht (27 jaar), en benadert de klas anders. Hij is heel goed op de hoogte van hun persoonlijk leven: dat merk je in de opmerkingen die hij maakt, met betrekking tot de leerstof, maar ook bij de gesprekken die ik met hem had in de lerarenkamer. Op 3 maart 2020 heb ik een deel van de les mogen geven bij meneer Raes. Zoals steeds verwerk ik humor in mijn lessen. Meneer Raes maakte mij wel de opmerking dat ik streng(er) mag optreden. Hij raadde me ook aan om bevelen te geven aan de leerlingen. Ik treed hem bij. Hij heeft gelijk. Ik merk ook dat leerlingen het niet erg vinden om streng benaderd te worden. Door routine, structuur en regels aan te bieden, zie ik ook dat de lessen heel vlot verlopen. Enkele dagen later, op 6 maart 2020, maakte ik in de Franse les een leerling erop attent dat hij niet zijn theoretische rijexamen diende te studeren tijdens de les. Ik had de leerling eerst gevraagd om het boek af te geven. Dat gebeurde niet. De leerling zag dat meneer Traen dat opmerkte en stak dan zijn boek in zijn rugzak. Meneer Traen is daar dan op teruggekomen en heeft geëist dat dat boek aan mij werd gegeven om het vervolgens vooraan te leggen. Na wat protest is dat dan ook gebeurd. Ik ben hier nogmaals met de neus op de feiten gedrukt: kordaat en consequent zijn is noodzakelijk, zowel voor de leerkracht als voor de leerling. Een leerkracht die over zich laat lopen, gaat een klas ook moeilijker onder controle krijgen.

Tot slot heb ik van één van mijn vakmentoren ook het verhaal gehoord van een leerling die een zonderlinge positie in de klas heeft. Ze sluit zich volledig af op school. Het meisje praat amper; niet met medeleerlingen noch met leerkrachten. In de klas werkt ze nauwelijks mee in de Franse les. De mannelijke leerkrachten dringen niet tot haar door. Er is maar één leerkracht met wie ze wel een goed contact heeft. Die lerares neemt gelukkig de tijd om die persoon te ondersteunen. Ik merk ook wel dat de vakmentor Frans er mee inzit en regelmatig overlegt met de andere leerkracht om te kijken hoe het met haar gesteld is. Een moeilijke thuissituatie zit aan de bron van de problemen. Tijdens mijn stageactiviteiten na de paasvakantie zat ze ook telkens bij het kleine groepje van leerlingen dat nooit iets indiende van taken, ondanks herhaaldelijk mailen. Ik heb dit dan mondeling doorgegeven aan meneer Traen. Zelfs de leerling aan de telefoon krijgen, was een huzarenstukje, heb ik te horen gekregen. Ik heb dan ook niet aangedrongen als ik geen respons kreeg op mijn mails naar het Smartschoolmailadres van de leerlinge, maar wel altijd duidelijk hierover verslag overgemaakt aan mijn vakmentor. Ik ben blij dat dit meisje opgevolgd wordt op school.

[1] https://college.petrusenpaulus.be/studie/